اجرای عایق کاری موتورخانه های حرارتی و برودتی، عایق کاری لوله های شوفاژ، عایق کاری لوله های منابع انبساط، عایق کاری لوله های آب سرد و گرم مصرفی، عایق کاری لوله های فن کویل، عایق کاری منبع انبساط، عایق کاری مخازن آب، عایق کاری انواع کانال، عایق کاری منبع کویلی و دو جداره.

عایق حرارتی و برودتی

در حال حاضر عایق کاری حرارتی و برودتی یکی از الزامات اولیه ساخت و ساز محسوب می شود عامل مهم ارزش گذاری ساختمان. فرقی نمی کند شما ساختمان در حال ساخت دارید یا اینکه در ساختمان آماده سکونت زندگی می کنید؛ به هر کیفیت برای ذخیره سازی گرمای خانه در زمستان و سرمای خانه درتابستان به عایق های حرارتی و برودتی نیاز مبرم دارید. به طور معمول عایق های حرارتی برای کف،سقف،دیوار،لوله های گرمایشی و سرمایشی،کانال های هوا و هر جایی از ساختمان که نیاز به عایق کاری داشته باشد،کاربرد دارند.

عایق های حرارتی عموماً به سه دسته تقسیم می شوند:

یک دسته از آنها به عایق های پشم شیشه و پشم سنگ معروف هستند که در مقابل حرارت مقاومت خوبی ندارند،بنابراین زمانی که رطوبت هوا زیاد می شود با مشکل مواجه می شوند. دسته دیگر،عایق های پلی اتیلنی بوده و در اصلاح به فوم سفید معروف هستند که اگرچه در مقابل سرما مقاومت خوبی دارند ولی فاقد خاصیت انعطاف پذیری بوده و در مقابل گرما مقاوم نیستند.
نسل جدید عایق ها ، عایق های الاستومری سلول بسته هستند که با قیمت مناسب در بازار ایران عرضه می شوند.این عایق ها به دلیل دارا بودن سلول های بسیار ریز کنار هم که هوا در آن قرار دارد و نوع آرایش میکروسکوپی آنها، باعث جلوگیری از اتلاف انرژی می شود.آنها دمای منهای 70 درجه تا 120 درجه سانتی گراد را کنترل می کنند.ضمن اینکه رطوبت یا بخار آب به هیچ عنوان در آنها نفوذ نمی کند.به همین دلیل از زنگ زدگی و پوسیدگی عایق ها جلوگیری می شود و نیاز به تغییر و تعویض ندارند.عایق های الاستومری بر روی لوله های آب گرم و سرد،کانال هوا و مخازن،چیلرها، برج های خنک کننده نفت و گاز و پتروشیمی کاربرد بالایی دارند. همچنین برای نصب در کف،سقف و دیوار ساختمان به کار می روند.البته درمقایسه با عایق های پشم شیشه به هزینه بیشتری نیاز دارند بنابراین مشتریان و مالکان ساختمان ها سعی می کنند از فوم های پلی استایرن استفاده کنند که برای بسته بندی دور یخچال،تلویزیون و سایر لوازم الکترونیکی به کار میروند.خرید عایق های حرارتی معمولاً کارشناس پروژه های ساختمانی و مهندس ناظر تأسیسات، هنگامی که ساختمان به مرحله سفت کاری رسید و لوله های تاسیساتی نصب شدند، نوع عایق را مشخص می کنند.عایق ها معمولاً بر مبنای متراژهای مختلف و بسته به نیاز مشتریان ساخته می شوند.
در شرایط مختلف و نوع آب و هوا ضخامت عایق ها تغییر می کند.برای مثال؛ ضخامت عایق های حرارتی درساختمان های تهران کمتر از ضخامت عایق های حرارتی در ساختمان های اهواز است.برای تهران ضخامت عایق 9 میلی متر کافی است ولی برای اهواز باید حدود 20 میلی متر باشد تا از اتلاف انرژی سرمایی جلوگیری کند. نصب و نگهداری بدون تردید عایق کاری ساختمان نیازمند ملاحظات و زمان بندی خاصی است تا حداکثر کارایی را داشته باشد.مناسب ترین حالت عایق کاری ساختمان زمانی است که لوله های تاسیساتی کار گذاشته شده و ساختمان در مرحله نازک کاری باشد.در این صورت همزمان باید همه بخش های ساختمان شامل سقف،کف و دیوار و لوله های تاسیساتی را عایق کرد.
البته این موضوع قبل از هر چیز به میزان هزینه ها و توان مالی مردم بستگی دارد و اولویت با جاهایی است که اتلاف انرژی بیشتری دارند.عایق های توکار چون داخل دیوار هستند و تماسی با اجسام بیرون ندارند نیازمند نگهداری و تعمیر نیستند و حداقل 20 سال عمر می کنند،ولی برای عایق های روکار مانند لوله های موتورخانه،اگر در معرض آسیب باشند می توان آنها را تعویض کرد.

به طور طبیعی عایق هایی که از جنس EPDM باشند،مناسب تر هستند چون مقاومت آنها نسبت به بقیه بیشتر است.دامنه حرارتی این عایق ها منفی 200 تا مثبت 120سانتی گراد است یکی از راه های شناسایی عایق ها این است که آنها را داخل مایکروویو قرار دهیم.مایکروویو اجناس مثل خودش که ساختار مولکولی قطبی داشته باشد را داغ می کند. از آنجا که عایق های EPDM دارای ساختارمولکولی غیر قطبی هستند،بنابراین داغ نمی شوند و در مقابل اشعه مقاوم هستند. در ساختمان های بلندمرتبه معمولاً عایق حرارتی برای سقف و کف استفاده نمی شود و فقط برای دیوارهای خارجی کاربرددارد.برخی از عایق ها کاربرد چندگانه دارند یعنی هم عایق صوت و هم عایق حرارت هستند و معمولاً از متریال هایی استفاده می شود که چندکاره باشند.
به طور کلی،عایق کاری حرارتی محاسبات دارد؛ همان طورکه مقررات ملی ساختمان چک لیست دارد و با توجه به اختلاف دیوارهای داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می گیرد برای عایق کاری ساختمان یا خانه ابتدا باید در نظر گرفت چه سطحی از خانه با محیط خارج ارتباط دارد و با در نظر گرفتن این موضوع و محدوده جغرافیایی و تلرانس، کمترین انتقال دما پیش می آید.همچنین با در نظر گرفتن سیستم سرمایشی و گرمایشی ساختمان محاسبات لازم انجام شده و بهترین عایق و متریال را با قطر و ضخامت مناسب انتخاب می کنند تا با کمترین هزینه بیشترین نتیجه لازم را داشته باشد.از طرف دیگر؛ مسئله مهمی که در مرحله نصب عایق ها مطرح است، سرعت اجرا و سبک بودن عایق و سازه است و اینکه تا چه اندازه به لحاظ اشتغال زایی ایمن و در قالب خودش ماندگار باشد.مسئله مهم دیگری که در هنگام نصب عایق باید رعایت شود،پل های حرارتی است؛ در برخی مواقع ابزار رسانا حرارت و برودت را به جداره های عایق و دیوار ارتباط می دهند،در حالی که موضوع اصلی در عایق کاری حذف پل های حرارتی است.علاوه بر این سبکی عایق، سرعت اجرا، پایداری و ماندگاری در عایق کاری بسیار مهم است.
عایق کاری یک تخصص مکانیکی و عمرانی است.وقتی جداره ساختمان را در نظرمی گیریم موارد مختلفی در آن دخیل هستند؛ نوع سازه و اتصالات و متریال های به کار رفته در دیوار و همچنین سیال و سیستم های تاسیساتی. متریال مشترک دیوار با تأسیسات، عایق است و باید این دو مقوله با هم در نظر گرفته شوند. از طرف دیگر؛ نوع سیستم های تاسیساتی به کار رفته داخل ساختمان، درانتخاب نوع عایق موثر است.هنگامی که یک سیستم تاسیساتی برای ساختمان انتخاب می شود بار حرارتی و برودتی ساختمان محاسبه می شود. این محاسبه بر اساس سرما و گرما در منطقه جغرافیایی است و دیگری نوع متریال به کار رفته در دیوار می باشد. نوع متریال دیوار در مدیریت هزینه سیستم های گرمایشی و سرمایشی تأثیر زیادی دارد. عایق کاری و بهینه سازی برای عایق کاری دو حالت متصور است؛ یکی اینکه ما می خواهیم ساختمان را براساس مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان بسازیم یا اینکه ساختمان ما ساخته شده و باید احیا شود.آنچه مسلم است؛ مردم هیچ وقت برای زیبایی به عایق کاری روی نمی آورند و تنها زمانی به این کار اقدام می کنند که بدانند هزینه انرژی آنها از این طریق کاهش می یابد،بنابراین وقتی از عایق صحبت می شود بحث سیوینگ انرژی حرارتی و برودتی مطرح است.اگر ابتدای ساختمان سازی در خصوص عایق کاری تصمیم گیری شود مناسب تر است بنابراین مهندسان معمار ساختمان باید طبق مقررات ملی ساختمان عمل کنند زیرا صرفه جویی انرژی در ساختمان درمبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در نظر گرفته شده و اجرای آن اجباری است.
ضمن اینکه، درخصوص عایق کاری، یک نفر همه اطلاعات را با هم ندارد بلکه مکملی از چند نفر می توانند بهینه سازی ساختمان را بر عهده بگیرند. البته کسانی که بعد از اتمام ساخت نسبت به عایق کاری اقدام می کنند مجبورهستند از پارامتری به عنوان ممیزی انرژی استفاده نمایند که بر اساس فرم و چک لیست موارد لازم مشخص شده و نسبت به اجرای آن اقدام می کنند.معایب عایق کاری در این وضعیت یعنی عایق کاری ازبیرون و نمای ساختمان، افزایش هزینه ها و کاهش فضای خانه است.برای این منظور متریال هایی تعبیه شده که از داخل به دیوار نصب می شوند به این معنی که ورق هایی روی دیوار نصب شده و دوباره روی آنها نازک کاری می کنند.

اهمیت سیستم و جدار عایق ها بیشتر ازمتریال یا نوع عایق است زیرا ما در هر صورت باید بهترین بازدهی را داشته باشیم.برای تأسیسات عایق های EPDMو برای جدار خارجی ساختمان،انتخاب اول بتن سبک و عایق های پاششی است این نوع عایق هادر ایران وجود نداشت ولی به تازگی تعدادی از شرکت ها این نوع عایق ها را وارد کرده اند. در پایان باید اذعان داشت؛ علیرغم اهمیت و سابقه عایق ها در ساختمان، استفاده از آن در ایران یک کار نو محسوب می شود.دلیل آن هم به ارزان بودن حامل های انرژی برمی گردد.

عایق کاری موتورخانه

موتورخانه شامل دیگ، کانال های هواساز، لوله های رفت و برگشت و مخازن آب گرم و مخزن انبساط است. که هر یک به شرح زیر توضیح داده می شود.

  • عایق کاری لوله های موتورخانه به طریق زیر انجام می شود.
  • تمیز کردن لوله ها از هر گونه آلودگی
  • لوله های رفت و برگشت گرمایی دوبار ضد زنگ زده شوند.
  • لوله های رفت و برگشت گرمایی و مصرفی عایق پیچی شوند (پشم شیشه و یا پشم سنگ) و روکش کاغذی سپس روی آن با سیم مفتولی نازک گالوانیزه پیچیده می شود. یا عایق پیش ساخته بدون روکش عایق شوند و در عایق با چسب کاغذی پوشیده شود.
  • برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل عایق لوله ها روی آن نوار پلاستیکی به عرض ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر پیچیده شود.
  • برای اینکه سطح عایق کاملا صاف شود از مقواری جعبه شیرینی استفاده کنید آن ها را به عرض مناسب با قطر عایق لوله بریده و به دور عایق می بندند و نوار چسب کاغذی می زنند.
  • زانو ها و سه راهی ها را به وسیله کاغذکشی می پوشانند و از تکه های باریک مقوا استفاده می کنند و به طریقی که بعدا توضیح داده می شود رنگ آمیزی می شوند.

عایق کاری کانال ها

  • کانال ها را از هر گونه آلودگی پاک کنید (گچ – سیمان – گل رس)
  • کانال های رفت و برگشت را با پشم شیشه و پشم سنگ عایق کنید با روکش کاغذ و روی آن را مفتول گالوانیزه بپیچید.
  • سپس به طریق که در ادامه گفته می شود آن را رنگ آمیزی کنید.

عایق کاری مخازن آب گرم – انبساط باز

  • سطح مخازن را کاملا تمیز کنید.
  • سطح مخزن را با پشم شیشه یا پشم سنگ با روپوش کاغذ عایق پیچی و روی آن را سیم مفتول نازک گالوانیزه بپیچید.
  • در پایان به ترتیب زیر رنگ آمیزی کنید.

پارچه پیچی و رنگ آمیزی

پارچه به دور مخازن آب گرم مصرفی، انبساط باز، لوله ها، کانال ها به شرح زیر انجام می شود:

  • مقدار لازم پودر مل و چسب را در بشکه ای که حدود چهل لیتر آب دارد بریزید و کاملا مخلوط کنید تا چسب غلیظی تولید شود.
  • پارچه متقال را در اندازه معین برید و داخل بشکه فرو کنید تا کاملا خیس و آغشته به چسب شود.
  • پارچه آغشته با محلول چسب به دور عایق لوله ها، کانال ها و مخازن بسته و لبه های آن را در مرحله آخر روی هم قرار دهید و کاملا بکشید تا صاف شود و منفذ های پارچه پوشیده شود.
  • پس از این مرحله عایق آماده رنگ آمیزی شود.

رنگ آمیزی عایق

بعد از اینکه پارچه روی عایق کاملا خشک شد رنگ آمیزی به شرح زیر انجام می شود.

  • کلا دو دست رنگ روی پارچه زده می شود اول آستر و بعد روکش
  • روی پارچه لوله ها، کانال ها، مخازن آب گرم و انبساط باز رنگ روغنی سفید شیری زده شود.
  • روی لوله های گازسوز رنگ روغنی زرد زده شود.
  • روی لوله های آتش نشانی رنگ قرمز زده شود.
  • روی لوله های آب سرد مصرفی و گازوئیل رنگ روغنی سفید شیری زده شود.
  • روی لوله های هواگیری و تخلیه و تکیه گاه ها، پایه ها و بست ها رنگ روغنی مشکی زده شود.

علامت گذاری لوله ها

لوله ها را به وسیله نوار چسب رنگی به شرح زیر علامت گذاری کنید:

  • پهنای نوار چسب باید ۴ سانتی متر و به صورت حلقه به دور لوله بسته می شود.
  • فاصله دو نوار کنار هم که روی لوله پیچیده می شود به اندازه عرض نوار یعنی ۴ سانتی متر باید باشد.
  • فاصله نوار چسب روی دستگاه ها مثل دیگ، مخزن ها، پمپ ها، شیرها، محل ورود و خروج لوله ها از دیوار باید ۳ سانتی متر باشد.
  • جهت عبور جریان مایع داخل لوله با فلش نشان داده میشود.
  • فلش در دو طرف لوله و در تراز محور لوله زده می شود. طول فلش ۳۰ سانتی متر و عرض آن ۲/۵ سانتی متر است.
  • تعداد و رنگ نوار چسب برای مصارف مختلف فرق می کند.
  • لوله های رفت و برگشت سیستم گرمایی یک نوار به رنگ نارنجی
  • لوله های آب گرم رفت و برگشت مصرفی دو نوار آبی روشن
  • لوله های آب سد مصرفی یک نوار آبی روشن
  • لوله های گازوئیل یک نوار قهوه ای

عملکرد و مزایای عایق کاری

به طور کلی عملکرد عایق ها بصورت زیر می باشد:
1- ذخیره انرژی
2- کنترل انتقال گرما
3- کنترل درجه حرارت
4- پیشگیری از یخ زدگی
5- حفاظت در برابر سوختگی
6- کنترل آتش
در اکثر اوقات عایق جهت انجام وظایف بالا بطور مخلوط انتخاب می شود. بدین معنی که انتخاب یک ماده با توجه به عملکردهای آن باید مدنظر قرار گیرد. همانگونه که بشر اولیه نیز در انتخاب لباس و کلبه خود این عوامل را درک می کرد.
عایق کاری حرارتی بر اساس ایجاد یک مانع حرارتی که نرخ انتقال حرارت را کاهش می دهد عمل می نماید. دلایل بسیاری برای عایق کاری تاسیسات فرآیند وجود دارد که مهمترین آنها صرفه جویی در هزینه است. منشأ صرفه جویی در هزینه از آنجاست که عایق کاری حرارتی می تواند تلفات گرمایی را کمینه کرده و بنابراین انرژی ورودی لازم برای دمای مثلا یک سیال فرآیند در یک مخزن را کاهش می دهد. از جمله دلایل دیگر برای عایق کاری، عبارتند از:
* کاهش بهره حرارتی
* فراهم ساختن کنترل میعان
* محافظت در برابر یخ زدگی
* تامین محافظت از لوله (حفاظت در برابر خوردگی و یا ایزوله کردن لوله های داغ)
* کنترل دمای فرآیند
* حفاظت در بابر حریق
* تامین عایق صوتی
ایمنی نیز به عنوان دلیلی برای عایق کاری حرارتی در محیط های پر مخاطره یا جایی که احتمال دارد کارکنان با سطوح داغ و یا بسیار سرد تماس حاصل کنند مطرح است.