پمپ استخری وسیله‌ای ضروری برای استخرها است. این وسیله، که یکی از مهمترین بخش‌های سیستم تصفیه استخر نیز محسوب می‌شود، ضمن اینکه آب را به گردش در می‌آورد، آن را تصفیه نیز می‌کند. پمپ تصفیه استخر، قلب سیستم تصفیه آن است که در کنار فیلتر تصفیه استخری می‌تواند آب باکیفیت و زلالی را برای استخر شما فراهم کند. این پمپ دارای انواع مختلف با ویژگی‌های گوناگون، بخصوص در هد و دبی است.

زمانی که یک استخر جدید احداث می شود، یکی از مهمترین کارهایی که باید صورت گیرد، انتخاب یک پمپ مناسب برای تصفیه آن است. ممکن است تصور شود که هر چه پمپ بزرگتری برای استخر انتخاب شود، بهتر است. اما این کار علاوه بر تحمیل هزینه بالاتر، باعث خواهد شد تا به فیلتر استخر نیز فشار وارد شده و احتمال آسیب دیدگی در آن و یا عدم فیلتراسیون مناسب آب استخر افزایش پیدا کند. هدف ما، تعیین و انتخاب پمپی است که بتواند در بازه های زمانی مناسب، آب استخر را سیرکوله کرده و پس از عبور از مدار تصفیه، مجدداً آن را به استخر بازگرداند. در این مقاله، مراحل محاسبه و انتخاب پمپ استخر را گام به گام با هم مرور خواهیم کرد:

پمپ-استخر

گام اول: محاسبه حجم استخر

اولین مرحله برای انتخاب پمپ استخر،تعیین حجم آب استخر است. این کار با محاسبات ساده هندسی و با توجه به شکل و عمق استخر انجام می شود. توجه داشته باشید که اگر عمق مناطق مختلف استخر، با هم متفاوت باشد، متوسط آنها برای محاسبه حجم استخر منظور خواهد شد.  حجم استخر معمولاً بر حسب مترمکعب و یا گالن محاسبه می شود.

گام دوم: محاسبه حجم گردش آب

پس از محاسبه حجم استخر، بر اساس توصیه های جدول شماره (1)، باید مشخص کنیم که نرخ تعویض آب استخر به چه میزان است. 

نوع استخر تعداد دفعات تعویض آب
استخرهای عمومی و خانگی هر شش ساعت یکبار
استخرهای آموزشی و تمرینی هر چهارساعت یکبار
استخرهای عمومی کودکان هر دو ساعت یکبار
استخرهای درمانی هر نیم ساعت یکبار
جکوزی هر بیست دقیقه تا نیم ساعت یکبار

جدول شماره (1) : نرخ تعویض آب استخر

نرخ جریان (دبی) گردش آب استخر معمولاً با واحدهای مترمکعب بر ساعت (M3/Hr) و یا گالن بر دقیقه (GPM) محاسبه می شود. به عنوان مثال: دبی گردش آب یک استخر خانگی با حجم 24 مترمکعب، برابر 8 مترمکعب بر ساعت خواهد بود.

گام سوم: محاسبه هد مورد نیاز پمپ

محاسبه هد پمپ استخر

مهمترین مرحله انتخاب پمپ، محاسبه درست هد (Head) مورد نیاز آن است. برای این کار، می بایست “فشار دینامیکی کل” (Total Dynamic Head) پمپ تعیین شود. فشار دینامیکی کل پمپ، به این معناست که پمپ، مایع مورد نظر را تا چه ارتفاعی می تواند با درنظر گرفتن تمام اتلافات انرژی اصطکاکی موجود در لوله، پمپاژ کند. در واقع، فشار دینامیکی، بیانگر کل مقاومتی است که در مسیر گردش آب از خروجی استخر تا ورود مجدد آن به استخر پس از عبور از سیستم لوله کشی و تجهیزات قرار گرفته در مدار تصفیه استخر، وجود دارد. لوله ها، اتصالات، زانویی ها و همینطور تجهیزات قرار گرفته در مسیر مدار تصفیه استخر، همگی باعث ایجاد مقاومت در مسیر عبور آب می شوند که برآیند آنها، فشار دینامیکی کل مورد نیاز پمپ را تعیین می کند. هر چه میزان این مقاومت و به تبع آن، فشار دینامیکی کل پمپ افزایش یابد، نیاز به پمپ قوی تر و با توان بالاتر خواهیم داشت. افزایش توان پمپ معمولاً منجر به افزایش سایز لوله های مسیر هم می شود. همانطور که می دانید دبی و هد پمپ به هم وابسته بوده و با هم تغییر می کنند. سازنده هر پمپی، منحنی مشخصه عملکرد و یا جدولی در خصوص نحوه عملکرد پمپ در شرایط مختلف هد و دبی را به مصرف کنندگان ارائه می دهد. برای محاسبه فشار دینامیکی کل پمپ، چهار گام مهم وجود دارد:

1- محاسبه طول کل لوله های موجود در مدار تصفیه

طول لوله های استفاده شده در تمام مسیر مدار تصفیه می بایست مشخص و برآورد شوند. سپس بر اساس جداول تهیه شده توسط سازنده لوله های استفاده شده، افت فشار در طول کل مسیر محاسبه خواهد شد. به عنوان مثال، می توانید از جدول زیر برای لوله های با جنس PVC دارای کلاس ضخامتی Sch.40 برای این منظور استفاده کنید:

افت فشار لوله ها در استخر

جدول شماره (2) : جدول افت فشار اصطکاکی در لوله ها

2- محاسبه فشار مکش استاتیک پمپ

اگر محل قرارگیری پمپ به نحوی باشد که خط مرکز نازل مکش آن از سطح استخر بالاتر قرار گیرد، فاصله ارتفاعی بین سطح آب استخر تا نازل مکش پمپ را نیز باید به هد مورد نیاز پمپ اضافه کنیم.

3- محاسبه افت فشار اتصالات سیستم لوله کشی

همانطور که اشاره شد، مدار سیرکوله تصفیه آب استخر، علاوه بر لوله، شامل انواع اتصالات مختلف است که هر کدام به نوبه خود به دلیل ایجاد اغتشاش در جریان، باعث ایجاد افت فشار می شود.  مقدار این افت هد، وابسته به دبی جریان و نوع اتصال مربوطه است. برای بدست آوردن افت فشار ناشی از اتصالات نیز می توان از جداول مختلفی که در این خصوص توسط شرکت های تولید کننده اتصالات تهیه شده است، استفاده نمود. جدول شماره (3)، نمونه خوبی از این موارد است که می توانید برای محاسبه افت فشار ناشی از اتصالات سیستم لوله کشی، به آن مراجعه نمائید.

افت فشار اتصالات در استخر
افت فشار اتصالات در استخر

جدول شماره (3) : جدول افت فشار اصطکاکی اتصالات سیستم لوله کشی

4- ‏محاسبه افت فشار ناشی از تجهیزات

همانطور که می دانید، تجهیزات مختلفی در مدار تصفیه استخر از زمان مکش آب استخر تا برگشت آن در مسیر جریان آب قرار دارد. شکل شماره (1)، شمای کلی مدار گردش آب در یک استخر خانگی و تجهیزات استفاده شده در آن را نمایش می دهد.

مدار گردش آب استخر

شکل شماره (1) : مدار گردش آب و تجهیزات مورد استفاده در آن در یک استخر خانگی

هرکدام از این تجهیزات، به نوبه خود باعث ایجاد افت فشار در مسیر جریان می شوند که می بایست در محاسبات لازم برای انتخاب پمپ، مدنظر قرار گیرند. در این موارد نیز، شرکت های تولید کننده معتبر تجهیزات استخر، جداولی در خصوص میزان افت فشار در تجهیزات مختلف خود دارند که می توان از آنها استفاده نمود. برخی از تجهیزات مهم موجود در مدار استخر که باعث ایجاد افت فشار در مسیر جریان آب می شوند، عبارتند از:

  1. محل مکش آب از کف استخر
  2. اسکیمر
  3. فیلتر
  4. شیر فیلتر
  5. هیتر
  6. نازل ورود آب به استخر

جدول شماره (4)، راهنمای خوبی برای تخمین افت فشار در تجهیزات اشاره شده بر اساس دبی آب می باشد:

افت فشار تجهیزات در استخر
افت فشار تجهیزات در استخر

جدول شماره (4) : جدول افت فشار ناشی از تجهیزات استخر

با جمع کردن افت فشار معادل سرفصل های فوق، یعنی “افت فشار ناشی از لوله ها”، “فشار مکش استاتیک پمپ”، “افت فشار ناشی از اتصالات سیستم لوله کشی” و “افت فشار ناشی از تجهیزات”، میزان “هد دینامیکی کل” مورد نیاز پمپ به دست خواهد آمد.

گام چهارم: انتخاب پمپ

در حال حاضر، با دانستن دبی و هد مورد نیاز پمپ، اطلاعات کافی برای انتخاب پمپ مناسب استخر وجود دارد. تقریباً تمامی سازندگان معتبر پمپ، جداول و منحنی هایی دارند که توان پمپ مورد نظر برای تأمین فشار و دبی خواسته شده را نشان می دهند.

گام پنجم: انتخاب فیلتر

سایز فیلتر استخر، مستقیماً به سایز پمپ انتخاب شده بستگی دارد. اگر فیلتر، نسبت به پمپ انتخاب شده، کوچک باشد، فشار بیشتری به پمپ وارد خواهد شد. زیرا فیلتر کوچک، به معنای وجود مقاومت بالا در جریان خروجی پمپ است. لذا، فیلتر کوچک، باعث صدمه دیدگی احتمالی موتور پمپ و حتی خود فیلتر خواهد شد. پیشنهاد می شود که دبی فیلتر به نحوی انتخاب شود که براحتی بتواند دبی خروجی پمپ را از داخل خود عبور دهد.

گام ششم: درنظر گرفتن سایر ملاحظات

به این نکته باید توجه داشته باشید که در محاسبه و انتخاب پمپ در مراحل فوق، فرض شده که مواردی مانند آبنما، فواره، جکوزی، گرمایش خورشیدی و یا سیستم های نظافت داخل آب، وجود نداشته و یا در حال کار نیستند. اگر این موارد نیز وجود داشته باشند، دبی مورد نیاز آنها نیز می بایست به دبی مورد نیاز پمپ افزوده شوند.

چه پمپی را برای استخر انتخاب کنیم؟

انتخاب پمپ استخر مناسب، همواره یکی از مهمترین موارد در طراحی مدار تصفیه استخر بوده است. مهمترین پارامتر لازم برای اندازه گیری در انتخاب پمپ، تعیین TDH Total Dynamic Head است که با توجه به مسیر و نوع اتصالات و تجهیزات به کار رفته در آن محاسبه می شود. بصورت کلی، می توان راهنمایی زیر را برای تعیین هد پمپ مناسب، به کار برد:

TDH کمتر از 65 فوت: پمپ با هد متوسط

TDH بیشتر از 65 فوت: پمپ با هد بالا

پمپ های با هد متوسط

پمپ های با هد متوسط که معمولاً با عنوان پمپ های با جریان بالا شناخته می شوند، متداولترین نوع پمپ های مورد استفاده در استخرها می باشند. برای استخرهای عادی که دارای جکوزی و یا آبنمای متصل به خود نبوده و تنها نیازمند مدار تصفیه استخر به تنهایی در آنها هستیم، معمولاً پمپ های با هد متوسط، کافی هستند. پمپ های با هد متوسط، برای استخرهای نیازمند TDH بین 35 تا 65 فوت، انتخابی ایده آل هستند.  

پمپ های با هد بالا

در صورتی که استخر شما دارای متعلقات جانبی زیادی مانند جکوزی، آب نما و .. باشد و بخواهید در مدار گردش آب آنها تنها از یک پمپ استفاده کنید، استفاده از پمپ های با هد بالا، خیلی بیشتر توصیه می شود. اگر برای این نوع متعلقات متصل به استخر، از پمپ های با هد متوسط استفاده کنید، برای فاصله های دورتر، دبی آب خروجی به شدت افت پیدا خواهد کرد. پمپ های آب با هد بالا، این توانایی را دارند تا آب را به فواصل طولانی پمپاژ کنند بدون اینکه دبی جریان در آنها افت زیادی پیدا کند.

پمپ های با هد بالا برای استخرهایی که دارای آبگرمکن خورشیدی نصب شده در ارتفاع هستند نیز گزینه بسیار مناسبی می باشند. خود آبگرمکن خورشیدی ممکن است فقط به خاطر ارتفاع نصب، نیازمند 10 تا 20 فوت هد باشد. ضمن اینکه طول مازاد لوله جهت استفاده از آن به عنوان مبدل حرارتی نیز می بایست در نظر گرفته شود که با توجه به این موضوع، مجموعاً شاید عددی حدود 30 فوت به عنوان هد پمپ می بایست در نظر گرفته شود.

عملکرد پمپ استخری چگونه است؟

گریل‌های موجود در پمپ استخری، آب را از طریق دریچه‌های کف استخر به سمت فیلترهای تصفیه آب دستگاه می‌کشند. در این مرحله، آب با فشار زیاد از صافی، تجهیزات گندزدایی و سیستم گرمایشی عبور کرده و در انتها، به کمک نازل‌ها، دوباره وارد استخر می‌شود.

یکی از موارد مهمی که هنگام خرید پمپ استخری باید به آن توجه کنید، توانایی دستگاه در تصفیه آب استخر با سرعت کافی و متناسب با حجم آب استخر است. بدین منظور باید توان پمپ و هد و دبی آن را مد نظر قرار داد.

پمپ استخری از چه اجزایی تشکیل شده است؟

پمپ تصفیه استخری دارای سه قسمت اصلی است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

  • سطل: در داخل دستگاه سطل و سبد پلاستیکی وجود دارد و آب به داخل سطل و سپس سبد پلاستیکی وارد شده و از آنجا به قسمت صافی دستگاه وارد می شود.
  • تیغه‌ی چرخان: در پمپ استخری، تیغه‌ی چرخان با سرعتی بالا آب را مکیده و به سمت صافی می‌فرستد.
  • موتور: در پشت پمپ استخر، موتور قرار دارد که باعث چرخش تیغه چرخان و عملکرد پمپ می‌شود.

اتصالات پمپ تصفیه آب استخر

اتصال کفشور: اکثر آلودگی‌های ته‌نشین شده در کف استخر از این محل تخلیه و توسط پمپ آب استخر مکیده می‌شوند. تخلیه اصلی در پایین‌ترین نقطه‌ی استخر قرار گرفته و کف استخر به سمت آن نقطه شیب‌دار شده است.

اتصال اسکیمر یا سرریز: وظیفه اسکیمرها و سرریزها، جمع‌آوری آب سطح استخر است. آب سطح استخر معمولا دارای آلودگی‌های شناور مانند چربی‌ها، برگ، و سایر آلودگی‌هایی است که ته‌نشین نمی‌شوند.

ویژگی‌های پمپ استخری چیست؟

جنس بدنه پمپ تصفیه استخری بسیار اهمیت دارد. این دستگاه از ترکیبات مختلف پلاستیک و پلیمر ساخته می‌شود که مقاومت بالایی داشته و نسبت به برنز و برنج، کارایی بهتری دارد. جنس شفت پمپ‌های استخری نیز از استیل 316 است که خاصیت ضد خورندگی دارد. پمپ استخری با جنس چدن به مرور زمان دچار خوردگی شده و آسیب می‌بیند. یک پمپ استخری با کیفیت بالا، باید در برابر کلر و ناخالصی آب مقاوم باشد. همچنین پمپ‌های استخری عموماً در زمان کارکردن، دمایی در حدود ۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد دارند و تا ۲.۵ بار فشار را تحمل می‌کنند.

یکی از قطعات تشکیل دهنده پمپ استخری، که در قسمت جلویی پمپ قرار دارد، استرینر یا موگیر است. این قطعه وظیفه تصفیه آب از ذرات معلق به اندازه ۱ الی ۲ میلی متر را دارد. با ورود آب به قسمت برگ‌گیر و نیز عبور از قسمت سطل و سبد پلاستیکی دستگاه، ذراتی که از این قسمت‌ها رد شده‌اند توسط استرینر تصفیه شده و از آب جدا می‌شوند. این ذرات با چشم قابل دیدن هستند و در قسمت استرینر از آب جدا خواهند شد.

از دیگر ویژگی‌های پمپ‌های استخری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 1.وجود استرینر یکپارچه در پمپ استخری

دستگاه‌های پمپ استخر دارای موگیر یا استرینر یکپارچه هستند و کمتر به آب‌بندی احتیاج پیدا می‌کنند. همچنین، جنس بدنه استرینر با دستگاه هماهنگ است. پمپ‌های استخری که جنس بدنه آلیاژی دارند برای استخر مناسب نیستند.

2.مقاومت در برابر خوردگی

به دلیل آنکه جنس بدنه پمپ‌های استخری از پلیمر است، در برابر PH مختلف و محلول‌ها و ذرات موجود در آب، من‌جمله اسیدها، بازها، کلر، و غیره مقاوم بوده و آسیب‌پذیری کمتری دارند. اما پمپ‌های معمولی که جنس بدنه آنها از چدن و آلیاژهای دیگر است، در آب‌هایی که کمی اسیدی یا قلیایی باشند دچار خوردگی می‌شوند.

 3.عملکرد مناسب دستگاه با هد و دبی پمپ استخر

پمپ استخری به علت داشتن هد و دبی متناسب با دستگاه، عملکرد هماهنگ و دقیقی با دیگر اجزای دستگاه داشته و تصفیه آب را با سرعتی بالا و مناسب انجام می‌دهد. اما در دیگر پمپ‌های معمولی عموماً این هماهنگی به درستی بین اجزای دستگاه وجود ندارد.

 نکات مهم در خرید پمپ استخری

 برای خرید پمپ استخری، ابتدا لازم است ظرفیت مورد نیاز سیستم‌های تصفیه استخر و فیلترهای شنی آن مشخص گردد. پمپ استخری باید متناسب با ظرفیت فیلتر و حجم آب مورد نیاز آن انتخاب و خریداری گردد. دبی پمپ استخر باید متناسب با فیلتر شنی تعیین گردد. همچنین، هد پمپ نیز باید متناسب با فاصله موتورخانه از استخر و همینطور عواملی که موجب افت فشار می‌شوند، مانند میزان اتصالات در لوله‌کشی و نیز ارتفاع موتورخانه نسبت به استخر، تعیین گردد. از دیگر موارد مهم در پمپ استخری، شدت جریان پمپ است که بر حسب گالن در دقیقه محاسبه می‌شود. شدت جریان، با توجه به برند دستگاه و نوع مدل آن، می‌تواند متفاوت باشد.

شدت جریان باعث می‌شود تا پمپ بتواند بر اصطکاک آب در زمان ورود به دستگاه و عبور از لوله‌ها و اتصالات غلبه کرده و آب را با سرعتی مناسب تصفیه کند. میزان شدت جریان در این مسئله بسیار اهمیت دارد. همچنین باید توجه داشت که بزرگ بودن پمپ به معنای عملکرد بهتر آن نیست. پمپ‌های استخری در اندازه‌های بزرگ علاوه بر آنکه هزینه‌های بیشتری دارند، احتمال حباب‌زایی‌شان نیز بیشتر بوده و ممکن است به فیلتر دستگاه هم آسیب برسانند.

به منظور تامین فشار آبی کافی برای پمپ، لازم است بین کف موتورخانه و کف عمیق‌ترین نقطه استخر حدود 2 متر اختلاف وجود داشته باشد. اختلاف ارتفاع باعث جلوگیری از تماس آب بک‌واش یا آب موجود در کف موتورخانه با الکتروموتور پمپ می‌شود. پمپ تصفیه استخر باید حدودا 15 سانتیمتر بالاتر از کف موتورخانه و بر روی یک سطح صاف و تراز نصب گردد.

خاطر نشان می‌گردد که برای جلوگیری از ریزش آب فیلتر بر روی پمپ استخر، در هنگام نصب باید فاصله اطمینانی از پایه فیلتر شنی را رعایت کنید. همچنین، حدالمقدور از اتصالات 90 درجه‌ای در ضای بین پمپ و فیلتر کمتر استفاده کنید. در فضای هنگام خرید پمپ استخری باید به تمام این نکات توجه کنید تا دستگاهی با عملکرد بالا خریداری نمایید.